| Kasb ta‘rifi | Qadimgi yunanlar «oiconomia» so‘zini xo‘jalikni boshqarish ma'nosida qo‘llashgan (“oicos” -uy xo‘jaligi va – “nomas” qonun). Ushbu atamani o‘ta kuchli ro‘zg‘or boshqaruv atamasi asosida, nazariya va amaliyotda qo‘llash mumkin. Iqtisodchi - bu tashkilotning iqtisodiy holatini vujudga keltiruvchi kasb bo‘lib, uning vazifasi ishlab chiqarish yuqori darajali natijakorligi hamda foydaliligiga qaratilgan, binobarin, ishlab chiqarilayotgan mahsulotning sifati va yangi mahsulot turlarini o‘rganib chiqishi, moddiy, mehnatiy hamda iqtisodiy resurslardan eng qulay usulda foydalanishda yuqori natijalarga erishishi lozim. |
|---|
| Kasb tarixi | Ilk iqtisodchilarni Qadimgi Yunonistondayoq uchratish mumkin. Bu haqda Aflotun (er. avv. 382-322 yy.) avval “Topika”, keyin “Siyosat” traktatasida insonning ishlab chiqarish jarayonlari haqidagi savollarda to‘xtalib o‘tgan. Ksenofont (er. avv.431-355 yy.) o‘zining “Iqtisod” ishida afinaning iqtisodi haqida batafsil tavsiflarni ko‘rish mumkin. Biroq sharq olimlarining tadqiqotlariga ko‘ra “dunyodagi birinchi iqtisodchi” imperator Chandraguptaning maslahatchisi (taxminan er. avv.350-283 yy.) - Chakanya bo‘lgan.
Ma'rifat davrining buyuk ilk nazariyachilar- iqtisodchichi, “Savdo-sotiq haqidagi ocherk” muallifi irlandiyalik Richard Kantilon (1680-1734) hisoblanadi. Lekin zamonaviy iqtisod nazariyasi asoschisi shotlandiyalik nazariyachi Adam Smit (1723-1790) sanaladi. Adam Smit, David Rikardo(1772-1823) va Tomas Robert Maltuslar (1711-1776) siyosiy iqtisod klassiklari sirasiga kiritilgan. Ushbu davrning boshqa iqtisodchilari sirasiga Djon Styuart Mil (1806-1873), Jan Batist Seya (1767-1832), Karl Marks(1818-1883), Frederik Bastilarni (1801-1850) qo‘shish mumkin.
XX asrda iqtisodiy nazariya, asosan, Eygena fon Byom-Baverka (1851-1914) va Karla Mengera (1840-1921) avstriyaliklar harakatiga ko‘ra rivojlangan, zamonaviy makroiqtisod asoschisilari britaniyalik Jon Meynard Keyns (1883-1946), amerikalik Irving Fisher, Jeyms Tobin, Milton Fridmanlardir.
XXI asr mashhur iqtisodchilaridan, 2008 yil iqtisod yo‘nalishida Nobel mukofoti sovrindori, butun jahon bankining sobiq bosh iqtisodchisi, Pol Krugmanni, shuningdek, 2001 yil Nobel mukofoti sovrindori Jozef Stiglitsni, BMT sobiq iqtisodchi maslahatchisi va “shok terapiyasi” konsepsiyasi muallifi Jeffri Saks, AQSHdagi FZT (fideral zaxira tizimi) boshlig‘i Ben Bernankani sanab o‘tish mumkin. |
|---|
| Faoliyat turlari | Iqtisodchilarning eng keng tarqalgan turlari.
Rejalashtirish bo'yicha iqtisodchi. Moliyaviy rivojlanish strategiyasi uchun javobgardir. U kompaniyaning rivojlanish vektorini bozor sharoitlari va ehtiyojlariga qarab belgilaydi.
Mehnat iqtisodchisi. Moliya va xodimlar bilan bog'liq barcha narsalar uchun javobgardir. U mehnat unumdorligini hisoblashi, bonuslar va bonuslarni hisoblash tizimini tashkil qilishi, ish haqi miqdorini nazorat qilishi va motivatsiya tizimlarida ishlashi mumkin.
Iqtisodchi menejer. Bu boshqaruv ixtisosligi. Iqtisodchi menejer biznes jarayonlari uchun javobgardir va ularni boshqaradi. U ma'lumot to'playdi, tahlil qiladi, rejalar tuzadi va ularning bajarilishini nazorat qiladi.
Iqtisodchi-tahlilchi. Xatarlarni tahlil qilish va moliyaviy loyihalarda xatolarni topish uchun javobgardir. U jarayonlar va loyihalar to'g'risidagi ma'lumotlarni to'playdi, tuzadi va tahlil qiladi, xatolarni topadi va tavsiflaydi va ularni qanday tuzatish bo'yicha tavsiyalar beradi, topilgan xavflarni kamaytirish yo'llarini izlaydi.
Moliyachi iqtisodchi. Moliyachi moliyaviy operatsiyalarni amalga oshirish, pul oqimlarini taqsimlash va aylanma mablag'larni investitsiyalash uchun javobgardir. Iqtisodchi-Moliyachi-kompaniyalar va aktivlar qiymatini baholaydigan, investitsiya salohiyatini aniqlaydigan, aktivlarni taqsimlaydigan ko'p tarmoqli mutaxassis. |
|---|
| Ish joylari | Barcha tashkilot va korxonalar. |
|---|
| Mutaxassislikka qaratilgan malakalar | Iqtisodchilar katta hajmdagi ma'lumotni tahlil qilish, diqqatni bir joyga jamlay olish, kuchli xotira, tashkiliy ishlar qobiliyati, kirishimlilik va sabr kabi jihatlarga ega bo‘lishi lozim. |
|---|
| Mutaxassislik yo‘nalishning shifri | 1234567 |
|---|
