| Касб таърифи | Муҳандис (французчадан ingénieur, лотин тилидан ingenium — қобилият, тадбиркорлик) — техник маълумотга эга мутахассис.
Муҳандисликнинг асосий вазифаси янги масалалар ечими устида ишлаш, эскиларини эса мувофиқлаштиришдир. Масалан, лойиҳа ечимини мувофиқлаштириш, технологияларни мувофиқлаштириш ва ҳоказо. Муҳандисларнинг оз, лекин аҳамиятга эга меҳнати талаб қилинувчи янги масалаларни (шулар жумласидан ихтироларни ҳам) ишлаб чиқиш.
|
|---|
| Касб тарихи | Дастлаб, ҳарбий машина ҳайдовчилари муҳандис деб номланган. “Фуқаро муҳандиси” тушунчаси XVI асрда Голландияда пайдо бўлган бўлиб, кўприк ва йўл қурувчиларига нисбатан ишлатилган, сўнгра бу тушунча Англия ва бошқа давлатларга ҳам кириб келган.
Ўзаро ахборотни қўллаб-қувватлаш мақсадида, жамият фойдаси учун илмий фаолиятни ташкиллаштириш ва ривожлантириш, шунингдек, шахсий мутахассислик ўсиши учун муҳандислар иттифоқ ҳамда уюшмаларга бирикишган. Масалан, электротехника ва электроникларнинг муҳандислик институти ёки Қозоқлар муҳандислик уюшмаси.
Баъзан муҳандислар сиёсий ҳаётда ҳам фаол иштирок этишган ва шу билан совет муҳандислари 90 йиллар демократик интилишларини қўллаб-қуватлашган.
|
|---|
| Фаолият турлари | Ишлаб чиқариш ташкилот муҳандиси
Ишлаб чиқариш бўйича муҳандиснинг асосий вазифаси — маҳсулотнинг мувофиқ сифатда чиқиши учун функционал технологик маҳсулотни узлуксиз ишлаб чиқариш, қўлдан қўлга ўтказиб ишлаш системасини таъминламоқ. Ҳар бир ишлаб чиқаришда иш маромида бўлиши учун моддий-техник таъминоти асосий аҳамиятга эга, ишлаб-чиқариш муҳандиси ташкилотни моддий-техник ресурслар билан таъминлайди.
Тадқиқотчи муҳандис
Илмий текширувлар, физик, кимёвий, биохимик ва микробиологик кўринишдаги ишлаб чиқариш жараёнидаги камчиликларни фош қилишга қаратилган тадқиқотлар.
Муҳандислик тадқиқотлари илмий-тадқиқот институтлари тармоқлари, ОТМнинг махсус кафедралари, завод лабороториялари, тадқиқот бўлимлариида амалга ошиилади.
Конструктор-муҳандис
Конструкциялаш муҳандислиги муҳандислик фаолиятининг энг кенг тарқалган туридир. Касб ўз ичига машиналар, аппарат ва қурилмаларнинг график моделини яратишни олади.
Сервис ва техник хизмат кўрсатиш муҳандиси
Муҳандисликнинг ушбу йўналишининг вазифаларига олдига қўйилган талабларни натижакор бажаришдир мақсадида машина ва аппаратларни эксплуатация қилиш жараёнидаги техник ва ташкилий тадбир комплексларни назорат қилишдир. Ушбу йўналишдаги муҳандисликликнинг ишини иккига бўлиш мумкин: машина ва аппаратларнинг бузилишини олдини олиш ҳамда тузатиш.
Лойиҳалаштирувчи муҳандис
Лойиҳалаштирувчи муҳандислиги конструктор-муҳандислигига жуда яқин, лекин ўзига хос хусусиятларига эга. Лойиҳалаштириш — ташкилотлар, алоҳида цехлар, технологик йўналикш ва майдонларнинг график моделларини яратишдир. Лойиҳалаштирувчилар махсус лойиҳа институтларида ишлаб, мавжуд обьетларда қурилиш ва таъмирлаш ишлари амалга оширилувчи техник ҳужжатларни тайёрлашади.
Монтажчи-муҳандис
Монтаж ишлари жиҳозларни ўрнатаётганда амалга оширилади. Бундай шиларни махсус монтаж-созлаш ташкилотлари амалга оширишади.
Иш бошқарувчи-муҳандис
Бошқарма фаолиятини амалга оширган ҳолда ташкилотларда уларнинг асосий вазифаларига қуйидагилар киради:
* бошқарувчи, лидер (бригадир, бўлим ўринбосари, цех бошлиғи, компаниянинг вице-президенти, директорлар маслаҳатининг бошқарувчиси);
* маълумотларни қайта кўриб чиқувчи;
* қўйилган мақсадларни амалга ошириш учун маҳсулот танловида ечимини топувчи шахслар.
Иш бошқарувчи-муҳандиснинг асосий вазифаси — бошқалар ёрдамида ишни бажариб, коллектив аро ишга эришишдир.
Бошқарувчи-муҳандис
Муҳандисликнинг деярли, барча йўналишлари, қаерда ишларшларидан ва қайси фаолият тури билан шуғулланишларидан қатъий назар, қайсидир даражада бошқарувчи саналадилар, зеро, улар коллективни бошқарадилар. Ушбу мутахассисларнинг асосий вазифаларга масала ечими бўйича материалларни тайёрлаш, қабул қилинган хулосаларни бажарувчиларга етказиб, амалга оширилишини назорат қилиш киради.
|
|---|
| Иш жойлари | Муҳандислар, деярли халқ хўжалигининг барча йўналишларида ишлашади: корхона ва заводлар, шахта ва қурилишлар, илмий текшириш институтлари, ҳарбий бўлинма, транспортлар ва ҳоказо. Улар кейинги лавозимларда ишлашлари мумкин: мутахассис, бош мутахассис, корхона бошқарувчилари, бўлим, тармоқ, лаборатория бошлиғи, етакчи муҳандис. |
|---|
| Мутахассисликка қаратилган малакалар | Ўқиш жараёнида талабалар мутахассисликка кўра муфассал умумтехникавий, физика-математикавий ва бошқа табиий-илмий тайёрловга эга бўлишади. Муҳандислар математика, физика ҳамда чизмачиликни жуда яхши билишлари зарур. |
|---|
| Мутахассислик йўналишнинг шифри | 1234567 |
|---|
