| Касб таърифи | Архитектор касби қурилиш билан чамбарчас боғлиқ, шу сабабли ҳам бу жуда қадимиз касблар сирасига киради. Бутун жаҳон бўйлаб турли хил архитектура услубларида қурилган антиқа ибодатхоналар, ҳашаматли бинолар ҳамда кўприклар қурилган. Айнан ушбу услубларга кўра қурувчилик даври, ушбу давр аҳолисининг қизиқишлари, анъаналари ёки даромадини билиш мумкин. Ҳар бир бино инсонда аниқ бир кайфият ҳиссини уйғотиши табиий. Айнан ушбу сифатлар архитектурани санъат даражасига кўтаради, зеро, ҳар бир архитектор ўз ижод намуналарини яратаётганда томошабин билан мулоқотда бўлади ва улар орқали ўз кайфияти, фикр-хаёлларини намоён этади. |
|---|
| Касб тарихи | Архитектор (cўз асоси грек тилидан келиб чиққан; лотин тилидан tectum – уй, пана) – архитектура билан шуғулланувчи касб, яъни ҳашаматли биноларнинг қурилиш конструкциясини инобатга олган ҳолда режа ишлаб чиқилиши кўзда тутилган.
Солномаларда қайт этилишича, биринчи архитекторлар италиялик: Пьетро Антонио Солари, Петрок Кичик, Алевиз Янги кабилар бўлган. Бундан аввалроқ эса «муроль» ҳамда «хона ишлари устаси» касб атамасидан фойдаланилган. XX асрга келиб архитектура касби батамом иккига бўлинган: “ҳашаматли бинолар лойиҳаси” (йирик бино ҳамда иншоотларни лойиҳалаштириш) ҳамда “шаҳар бинокорлиги”, яъни йирик шаҳар туманлари ёки ер ётқизиш ва турли функционал қурилмалар. XX аср охирларига келиб, шаҳар бинокорлиги ижтимоий ҳамда умумий назария тўқнашуви натижасида “такомиллашиш” тизими мустақил тарбия ўрнида ажралиб чиқди ва ўз ичига “шаҳар” номли предметни ва шаҳар ривожи принципларини олади.
XX аср охирларига келиб “архитектор” атамасининг маъноси, айтарли даражада ўзгарди, яъни интерьер дизайнери ёки ландшафт дизайнери каби касбларни ўз ичига олиб, ушбу касблар билан умумлашди. |
|---|
| Фаолият турлари | - Лойиҳанинг бош архитектори, одатда ташкилотнинг раҳбари ҳисобланади: архитектура-лойиҳа бюроси ёки йирик фирма, холдинг, консерннинг кўплаб лойиҳа ва ишлаб чиқариш бирлашмаларини бирлаштирган
- Архитектор-дизайнер, унинг вазифалари объектнинг умумий меъморий эчимини ишлаб чиқишни ўз ичига олади: эскиз лойиҳаси, дизайн ҳужжатларини яратиш (техник мутахассислар билан биргаликда): ишчи чизмалар тўпламларини яратиш бўйича ёрдамчилар гуруҳига раҳбарлик қилиш), макет (компютер симуляцияси), видео тақдимотни яратиш, шунингдек архитектура лойиҳасини амалга ошириш устидан муаллифлик назорати;
Шаҳарсозлик архитектори, аҳоли пунктларининг бош режаларини ва бошқа шаҳарсозлик ҳужжатларини ишлаб чиқади
— Шаҳар ёки туманнинг бош меъмори-лойиҳа ва назорат қилувчи органлар фаолиятини мувофиқлаштиришни, шаҳарсозлик соҳасида маҳаллий ўзини ўзи бошқариш органларининг норматив-ҳуқуқий ҳужжатларини ишлаб чиқиш ва бажарилишини назорат қилишни таъминлайдиган муниципал ходим
- Интерйер дизайнери (интерйер ва жиҳозлар дизайнери)-бинонинг ички қисмининг умумий таркиби ва услубини, тартибини ва волуметрик-фазовий эчимини, шунингдек унинг объектларини тўлдириш ва декоратив дизайнини белгилайдиган архитектор-дизайнер;
- Фазовий эчимларни, ободонлаштириш ва ободонлаштириш лойиҳаларини, кичик меъморий шаклларни ишлаб чиқадиган ландшафт меъмори: (декоратив гулзорлар фавворалар, скамейкалар, газебослар, стелалар, лампалар)
Архитектура соҳасида илмий, шунингдек ўқитувчилик фаолиятини амалга оширувчи тарихчи ва архитектура назарийчиси
- Архитектура ёдгорликларини атрибут қилиш, ўрганиш, турли хил экспертизалар, амалий реставрация, реконструксия қилиш ёки реновация қилиш бўйича мутахассислар гуруҳига раҳбарлик қилувчи архитектор-реставратор
- Лойиҳа ҳужжатларини ташқи экспертизадан ўтказадиган архитектор-експерт. |
|---|
| Иш жойлари | Лойиҳалаштириш институтлари, илмий-қурилиш ташкилотларидаги ихтисослашган бўлимлар, қурувчилик билан шуғулланувчи ташкилотлар.
Булардан ташқари, турли хил устахоналар таъмирида ҳам ушбу касб ёрдами талаб этилади. |
|---|
| Мутахассисликка қаратилган малакалар | Архитектор касби қурилиш билан чамбарчас боғлиқ, шу сабабли ҳам бу жуда қадимиз касблар сирасига киради. Бутун жаҳон бўйлаб турли хил архитектура услубларида қурилган антиқа ибодатхоналар, ҳашаматли бинолар ҳамда кўприклар қурилган. Айнан ушбу услубларга кўра қурувчилик даври, ушбу давр аҳолисининг қизиқишлари, анъаналари ёки даромадини билиш мумкин. Ҳар бир бино инсонда аниқ бир кайфият ҳиссини уйғотиши табиий. Айнан ушбу сифатлар архитектурани санъат даражасига кўтаради, зеро, ҳар бир архитектор ўз ижод намуналарини яратаётганда томошабин билан мулоқотда бўлади ва улар орқали ўз кайфияти, фикр-хаёлларини намоён этади.
Ушбу касб мутахассиси бўлиш учун олий маълумот талаб этилади. Бинобарин, мантиқий салоҳият, таҳлилий фикрлаш, математика билимлари ҳамда қурилиш билимлари ОТМларида чуқур ўргатилади. |
|---|
| Мутахассислик йўналишнинг шифри | 3580201 |
|---|
