| Касб таърифи | Банк иши мутахассиси — банк бизнесида фаолият кўрсатувчи иш юритувчи ва бошқарувчилардир.
Ҳозирги кунда бу касб оммабоп бўлиб, бу банк ходими ўз фаолиятини мижозлар билан ишлаш, бухгалтер ёрдамчиси ва иш юритувчиликдан бошлайди. Банк иши мутахассисининг мажбуриятлари лавозимига боғлиқ. Банк иши мутахассиси мажбуриятлари банк мижозлари билан ишлаш бўлиб, мижозларга хизмат кўрсатиш, турли саволларга тавсиялар бериш, шунингдек, лойиҳалаштириш ва ишни олдиндан кўриб чиқиш каби таҳлилий вазифалари билан шуғулланади. |
|---|
| Касб тарихи | Бу сўзнинг тўғридан-тўғри таржимаси итальянча banco - «стол» сўзидан келиб чиққан бўлиб, банк иши мутахассиси эса — “стол қаршисида ишловчи инсон” маъносини англатади.
Ушбу касбнинг келиб чиқиши тарихан узоқ даврга тегишли эмас. Бутундунё бўйлаб катта миқдордаги пулни фоизини ҳисоблаган ҳолда қарзга берувчи тадбиркорлар бўлган. Кейинчалик катта пул айлантирувчи банклар пайдо бўлган. Катта банклар ишга тушгач,пул операцияларини тўғри бажара оладиган ходимларга бўлган талаб ҳам пайдо бўлган. Айнан шу даврда янги касб: банк иши мутахассиси - кредит тизими оператори ва воситачиси пайдо бўлган.
Умуман олганда, бу —банк бизнесида иштирок этувчи банк капитали мулкдори ва иш бошқарувчисидир. |
|---|
| Фаолият турлари | Кредитлаштириш — банк операцияларидан бири бўлиб, банк ишининг барча фаолияти бундай ташкил топмаган. Қатор банклар турли хил операцияларни бажаради ва ҳар хил турдаги мижозларга хизмат кўрсатади.
Кредит бериш бўлими кредит олувчилар талабномасини қабул қилади, қарз олувчининг моддий аҳволини, кредит олинаётган бизнес-лойиҳасини ўрганиб чиқиб, гаровга қўйилган омонатни кўриб чиқади; кредит учун тўпланган ҳужжатларни ўрганиб чиқиб, омонатдаги буюмни ва кредит қарзини ўз вақтида тўланиши назорат қилади. Кредит бериш-бермаслик кредит қўмитаси томонидан белгиланади, булар банкнинг бошқа бўлим бошлиқлари бўлади.
Инвестиция бўлими маблағ сарфи лойиҳаси таҳлили билан шуғулланади, буларга бирор лойиҳани амалга ошираёган корхоналар, ташкилот ривожи ва моддий таъминлаш аҳволини ўрганиш ҳам киради.
Қимматбаҳо қоғозлар бўлими биржа ва бозорда қимматбаҳо қоғозлар жойлаштириб, маблағни даромадли қимматбаҳо қоғозларга тикади, шунингдек, даромадни жалб қилиш учун қарз бериш билан ҳам шуғулланади.
Дилинг бўлими (казначейство) пул ҳамда валюта бозорида операцияларни бажариб, бошқа банклардан ҳарид қилиш ёки сотиб ёрдамида курс ўзгариши орқали даромадга эга бўлади.
Фонд бўлими бозога облигация ва акцияларни жойлайди.
Оперция бўлими мижозларга ҳизмат кўрсатиш билан шуғулланиб, мижозлар талабини бажаради ва талабни ҳисоб-китоб бўлимига юклайди.
Пластик карта бўлими — замонавий банкларнинг ажралмас қисмидир. Пластик карточкалар банк учун қўшимча даромад ва қўшимча мижоз деганидир.
Юридик бўлим. Юридик бўлим иши мижозларга ҳисоб рақам очишдан бошланиб, мижозларнинг (ташкилотнинг) тўғри рўйҳатдан ўтганини текшириш билан якунланади. ҳуқуқшунослик бўлимининг бошқа яна бир муҳим вазифаси ҳакамлар комиссияси жараёнини тузиш бўлиб, кўпгина банкларда юқори талабга эга. Судда жараён натижаси банк ҳуқуқшуноси ўзини қандай кўрсатишига боғлиқ.
Ҳисобот бўлими. Ҳисобот — банк юзи саналади. Ўзини ҳурмат қилувчи мижоз ҳеч қачон банс ҳисоботини ўрганиб чиқмай, бу банк билан иш бошламайди. Зеро, ҳисоботни ўрганиш орқали банк фаолиятининг барча қирраларини : операцияларининг сердароматлиги, мижозлар сони, кредит бериш миқдори ва қимматибаҳо қоғозлар портфели ҳақида тўлиқ маълумотларга эга бўлиш мумкин. Шунингдек, банк ҳисоботини нафақат банк мижози, балки Ўзбекистон Республикаси Марказий банки ҳам ўрганиб чиқади. Марказий банк банкларга айрим операцияларни бажаришни таъқиқлаб қўйиши ёки умуман банк лицензиясидан маҳрум қилиб, уни ёпиб қўйиши ҳам мумкин.
Иқтисод бўлими таҳлили. Таҳлилсиз иш тўғри йўлга қўйилишининг иложи йўқ. Тўғри ечим — бу юқори даромад, нотўғри ечим эса — зарардир.
Ахборот технологиялари ва автоматизация бўлими. Замонавий банк фаолиятини компьютерлаштириш ва алоқасиз тасаввур қилиб бўлмайди. Сифат ва ахборот технологияларининг хавфсизлигидан банк иши сифати, шунингдек, мижозлар сони боғлиқдир.
Маркетинг бўлими мижозлар айнан шу банкни танлашлари учун реклама билан таъминламоғи лозим. Банк қанчалик катта бўлса, унинг ходимлари ҳам шунчалик кўп бўлади. |
|---|
| Иш жойлари | Банк иши мутахассиси нафақат банкларда,балки бошқа ташкилотларнинг режа бўлимларида иш юритишлари мумкин, масалан, инвестиция лойиҳалаштириш бўлими, молия ташкилотлари, суғурта ва кредит ташкилотлари ҳамда биржада. |
|---|
| Мутахассисликка қаратилган малакалар | Муваффақиятли банкир эҳтиёткорлик, масъулият, қатъиятлилик, ташаббускорлик, ўз-ўзини тарбиялашга тайёрлик каби шахсий фазилатларга эга бўлиши керак; самарадорлик, тўғри эчимларни тезда топиш қобилияти; профессионал вазифаларни бажаришда тўпланган, равшанлик, интизом; тежамкорлик, пул ишлаш истаги ва уни сарфламаслик; хушмуомалалик; мувозанатли сиёсат юритиш қобилияти. |
|---|
| Мутахассислик йўналишнинг шифри | 3340701 |
|---|
