logo

Метеоролог

Касб таърифиМетеоролог (юнончадан “ҳавода буғланиш” маъносини англатади) – бу мутахассис об-ҳаво маълумотларини кузатади, тўплайди, тарқатади. Метеорологлар барча диққат эътиборини атроф-муҳитдаги ўзгаришларга қаратади ва унинг кузатувчиси саналади. Улар турли услублар ва техник қурилмалардан фойдаланишади. Улар орасида масалан, махсус метеоролог пуфакчаси (аэрозонд) ва ҳаттоки само йўлдошлари мутахассислари мавжуд. Бундай мутахассислар фақатгина кундалик об-ҳаво билан шуғулланишмайди, балки фавқулодда вазиятлар оқибатларини (сув тошқини, қурғоқчилик, пўртана (кучли шамол) ва ҳ.к ) олдиндан айтиб бера оладилар. Бундан ташқари, уларнинг бевосита иштироки, буларнинг ўрнини тўлдириб бўлмайдиган тадқиқотлар натижаси атроф-муҳит ҳолати даражасини ифлослантирмаслик ҳам киради. Метеорологлар иш фаолияти қишлоқ хўжалигида, ҳаво флоти (авиация)да, кема қатновида муҳим роль ўйнайди.
Касб тарихи Об-ҳавони олдиндан айтиб бериш қобилияти қадим замонларга бориб тақалади. Улар дунёдаги ўзгаришларга қараб муайян далиллар асосида бирон ҳодисанинг қандай бўлишини, қандай кечишини ва оқибатини олдиндан айтиб бера олишган. Бу каби воқеа-ҳодисалар бизнинг давримизгача сақланиб қолган. Метеорология сўзи илк бор Платон даврида (эрамиздан аввалги 429-347 йилларда) тилга олинади. Лекин об-ҳаво ва иқлими ҳақидаги фикр “Метеороги” деб Афлотун (Аристотель) деб билишади. У қолдирган қўлланма китобдан қарийб 2000 йил фойдаланишган. Шунга қарамай, об-ҳавони аниқ аниқлаш тўғрисидаги маълумотлар Қадимги Юнонистонда пайдо бўлди. Афлотунни бу ҳақдаги изланишлар олиб бориши натижасида ёзиб қолдирган эрамиздан аввалги 4 асрда шамол, булут, ёмғир, дўл тўғрисидаги маълумотлардан билиб олишимиз мумкин. Метеорология фани юнонликлар туфайли – атроф-муҳитдаги воқеа-ҳодисаларни билиш — об-ҳаво маълумотларни олдиндан айтиб бериш таркибини бутун тизими ишлаб чиқилган.
Фаолият турлариМутахассисликнинг учта энг асосий тури: • метеорологияга оид, • иқлимга оид • агрометеорологияга оид. Метеорогияга оид мутахассисликнинг ичида яна бир нечта йўналишлар: • синоптикка оид, • аэрологияга оид, • денгиз метеорологиясига оид, • ҳаво флоти метеорологиясига оид, • радиометеорологиясига оид, • метеорологик асбобларига оид.
Иш жойлариМетеорологлар метеоролог бекат ва постларида, давлат гидрометеорологияси, Мудофаа вазирлиги ва давлат экология қўмитаси илмий-текширув ажратиш қисмларида ишлашлари мумкин. Хусусан, гидрометеорологлар ўзининг қисм ажратиш бўлинмалари ҳудудларида ҳам фаолият юритишади. Уларнинг мутахассислари об-ҳаво ва иқлим шароитини олдиндан айтиб бериш, шунингдек, атмосфера текшируви (радар, йўлдошлар ва ҳ.к ёрдамида) билан шуғулланишади. Шу билан бирга метеорологлар хусусий ширкатларда иш юритиб, ҳаво флотига, кема қатнови юритиш, қишлоқ хўжалигида, қурилишда об-ҳавони олдиндан айтиб бериш билан шуғулланишади.
Мутахассисликка қаратилган малакаларМетеорология ақлий касб маҳорати (ижодий ва ақлий меҳнат тури) саналади. Иш жараёнида улар ҳаммани ҳайратини келтирувчи воқеа-ҳодисаларда диққат-эътиборли, хотираси ва тафаккури кучли бўлиши лозим. Метеоролия чуқур билимдонлиги, қизиқувчанлиги, хатти-ҳаракатнинг мувофиқлиги, ақлий- таҳлилий қобилияти билан ажралиб туради.
Мутахассислик йўналишнинг шифри 3440601