| Касб таърифи | Цирк артисти ўзига хос санъатнинг вакили ҳисобланади - циркнинг асосий қирраларидан бири ҳаракатлардир.
Ҳаракат (трюк) француз тилидан - эпчил ҳаракат, эпчил приём, эпчиллик билан қилинган ҳаракат деган маъноларни билдиради. Цирк артисти жанрларда партердаги акробатика, гимнастика, от иштрокидаги циркда салто, қадни тик тутиш, сакраш, кабриоли ва шу каби кутилмаган ҳолатларда ўзини намоён қилади.
Цирк артистларининг фаолияти тамошабинлар олдида чиқиш билан чекланиб қолмайди, уларнинг кўп вақти машқ ва тайёргарлик кўришга сарфланади. Бундан ташқари, режиссёрлар, мусиқачилар, рассомлар кўмагида ўзларининг саҳна тимсолларини, саҳна кўринишининг қисмларини ишлаб чиқадилар. Шаҳарда ишлайдиган цирк учун биноси бўлган мутахассислар, асосан шу бинода ўз машқларини олиб борадилар ва камдан-кам концертлар билан жойларга чиқадилар. Бироқ, доимий ҳаракатда юрадиган цирк мутахассислари доимий гастрол саёҳатида бўладилар. |
|---|
| Касб тарихи | Цирк жанри (Цирковой жанр) (франс. Генре - насл, кўриниш), тарихда ташкил бўлган эстетик бир-бирига яқин ва умумий функсионал аломатга эга бўлган цирк кўринишлари гуруҳда жамланганлигидир. Мисол учун, эквилибристика жанрида бундай аломат тананинг энг қалтис ҳолатларда ҳам мувозанатни ушлай олиш ҳисобланади, жанглорликда эса - артистнинг берилган ритмда бир хил ёки ҳар хил шаклдаги буюмларни отиш ва ушлаб олиш қобилияти ҳисобланади.
Кўплаб цирк жанрларининг келиб чиқиш тарихи қадимги халқ ўйинлари, ибодат маросимларига, ҳунармандлар ва христианларнинг меҳнат маҳоратларига узвий боғлиқдир. Гимнастларнинг асосчилари ўрнида “шорник”лар қаралади, улар тайёрланган чарм маҳсулотлар устида турли гимнастик ҳаракатлар қилиб мустаҳкамлигини текширар эди.
Қадимги Римликларда “цирк” сўзи (circus, “айлана”, “айлана бино”) сифатида очиқ турдаги овал кўринишдаги, замонавий отчопар майдони кўринишидаги қурилишга айтиларди. Бундай энг йирик бинолардан пойтахтдаги Катта цирк (Circus Махимус) саналган. Рим цирки замонавий цирк тамошаси билан ўзаро ўхшашлик жиҳатлари кам: у бир қатор халқ тамошаларидан, аввало отчопар ва арава пойгалари, кейинчалик бошқалардан иборат бўлган. Кейинчалик улар циркда эмас амфитеатрларда ўтказилган: гладиаторлар жанги (венатор - тренерлар билан бир қаторда), йиртқич ҳайвонлар кураши ва бошқа турдаги тамошалар билан бирга. Циркда мусобақалар байрам кунлари ташкил этилар эди ва улар «луди circenses» деб номланар эди. Римда цирк катта жамоавий ролни бажарар эди. Римда бу ҳолат эрамизнинг биринчи асригача Византияда сақланиб қолган. |
|---|
| Фаолият турлари | Циркда бир қанча мутахассисликларнинг вакиллари фаолият олиб борадилар:
Дрессировкачилар (ҳайвонларни ўргатувчилар), коўзбоғловчилар, масхарабозлар, акробатлар, ҳаво гимнастлари, эквилибристлар, отлиқлар. Ўз касбий маҳоратини тўлақонли эгаллашлари учун ҳар бир мутахассис йиллар давомида машқ қилиши даркор. |
|---|
| Иш жойлари | Цирк артисти - кўчманчи халқ ҳисобланади, ҳамма вақтларини улар тугамас саёҳатда ўтказадилар. Цирк шапитосидан бошланувчи цирк санъатининг анъанаси шудир. |
|---|
| Мутахассисликка қаратилган малакалар | Цирк атристи қуйидагиларни билиши керак:
- цирк жанрларининг элементларини эркин эгаллаган бўлиши: акробатика, гимнастика, жонглёрлик қилмоқ, дорда юриш, қўл эквилибраси, масхарабозлик, эксцентрика;
- актёрлик маҳорати асосларига эгалик, ўйиннинг буффонад усули ва эксцрентика;
- танланган касбда техник кўникмалар жамланмасини эркин қўллай олиш;
- таклиф этилган стенарий бўйича цирк жамоасида, цирк дастурида ишлаш ва ижодкорлик;
- цирк тамошаси шароитида тамошабинлар билан мулоқотга кириша олиш;
- жонли пластик қобилияти ва техник хавфсизлик усулларини (пассировка) эгаллаш;
- тайёргарлик даражаси ва ёшини ҳисобга олган ҳолда ўқувчиларни цирк жанрларига ўргатишни ташкил этиш;
- цирк жанрларини ўқитишда замонавий педагогик ва методик технологиясидан фойдаланиш. |
|---|
| Мутахассислик йўналишнинг шифри | 3210401 |
|---|
