| Касб тавсифи | Дирижёр — асар мусиқасини ижодий ривожлантирувчи, унинг руҳи билан яшовчи, ўта меҳнат талаб, машаққатли, сабр-бардош талаб қилувчи масъулиятли касбдир. Бир қараганда осондек кўринган дирижёрлик санъатининг нақадар мушкул эканлигини ҳамма ҳам тушуниб етавермайди. Бу касбнинг мураккаблиги шундаки. оркестрдаги чолғуларнинг нафақат мукаммал ижроси, балки унинг сирларини ҳам билиши керак. Чунки ана шу чолғулар уйғун бўлгандагина ажойиб куйлар дунёга келади. Дирижёр 100 дан ортиқ мусиқачилар фаолиятининг асосий мувофиқлаштирувчисидир. Унинг роли қисман режиссёр ролига ўхшаб кетади. Режиссёр — театрдаги сахна асарининг бадиий раҳбари, спектаклни тайёрлаш борасидаги барча ишларнинг бошини бирлаштириб туради. Дирижёрнинг ҳам бевосита оркестрнинг режиссёри дея қараш мумкин. |
|---|
| Касб тарихи | «Дирижёр» сўзи турли тилларда турлича талаффуз қилинади: немислар «Диридент, итальянлар «Дириденте», французлар «Шеф оркестре», инглизлар «Кондуктор» дейдилар. Ҳар қайси тилда ҳам бу сўз раҳбар, бошлиқ, директор маъносини англатади.
Оркестр ва хорга илгарилари қандай дирижёрлик қилганлар?
Бу санъат узоқ тарихга эга. Одамлар биргаликда қуйлай бошлаганларидан бери уларда умумий ритм ва суръатга риоя қилиш зарурияти пайдо бўлган. Ибтидоий халқларнинг рақс ва қўшиқларида ритмни қарсак чалиб бериб турганлар, шунингдек, дўпирлатиб ёки дўмбира чертиб уриб турганлар. Қадимги Грецияда хор раҳбарлари бўлиб, улар оёқларини дўпирлатиб, ритм белгилаб берганлар. Яна шу ҳам маълумки, Рим қўшиқ мактабида хорни бошқариб туриш учун маълум қўл ҳаракатларидан фойдаланишган. Дирижёрликнинг мазкур икки усули оркестр бошқарувига асос солди, биргаликдаги аниқ ижрони йўлга қўйиш учун дирижёр тактни оёғи билан уриб, таёқча билан пульт ёки полни тақиллатиб, яна шунингдек, карнай қилиб ўралган нота дафтари билан пультни уриб кўрсатиб турарди.
Биринчилардан бўлиб бу касбни маълум дирижёрлик қобилиятига эга бўлган ижрочи-мусиқачилар ёки композиторлар маҳорат чўққисига олиб чиқдилар. Бу ўринда Люлли, Глюк, Моцарт, Мендельсон, Шпор, Вебер, Рихард Штраус, Вагнер, Берлиоз, Ф. Лист, Г. Малер ва бошқалар номларини санаб ўтиш мумкин. |
|---|
| Фаолият турлари | Бугунги кунда дирижёрликнинг икки тури мавжуд:
Оркестр-мусиқачилар билан ишлаш (скрипкачилар, виёлонселчилар, карнайчилар ва бошқалар).
Хор-вокалистлар билан ишлаш. |
|---|
| Иш жойлари | Дирижёр профессионал хор( оркестр)ларида, мусиқа мактабларида, санъат ва маданият олийгоҳларида, театрларда меҳнат фаолиятларини олиб боришлари мумкин. |
|---|
| Мутахассисликка қаратилган малакалар | Дирижёр кўриш ва эшитиш санъатига эга бўлмоғи лозим, у енгил ва айни пайтда кучли бўлиши даркор, у созлар композициясини, уларнинг табиати ва қамровини ҳис қилиши, партитурани ўқий олиши, шулар баробарида алоҳида истеъдод эгаси бўлиши муҳим... У яна ўзи ва оркестр ўртасида кўзга кўринмас алоқа ўрнатилиши учун керак бўлган яна бошқа, деярли ноаниқ хусусиятларга ҳам эга бўлиши шарт. Агар дирижёр оркестрга ўз хиссиётларини етказиш хусусиятига эга бўлмаса, унда у оркестр устидан «ҳукмронлик» қила олмайди, унга ўз таъсирини ўтказишдан махрум бўлади. |
|---|
| Мутахассислик йўналишининг шифри | 3210501 |
|---|
